De Telegraaf, 23-2-2019
Socioloog: het wordt hoog tijd om weer gezamenlijk trots te zijn op ’s lands bekendste rosse buurt
Deining op de Wallen. ’Sluit alle peeskamertjes’, roepen linkse partijen. ’Haal raamprostitutie terug naar de stegen’, pareert Ondernemersvereniging Oudezijds Achterburgwal, boos over de ’stigmatisering’ van de wijk. Vanuit het gapend gat tussen de strijdende kampen meldt socioloog Laurens Buijs: het wordt hoog tijd om weer gezamenlijk trots te zijn op ’s lands bekendste rosse buurt. „Politici misbruiken de prostituees.”
Wulps sloeg ze een stola van protserige veren om haar nek, van achter een raam met een rood lampje lonkend naar mannen, zoals prostituees op de Wallen dat al eeuwen plegen te doen. Wie die dame van lichte zeden was? Jeanine van Pinxteren, destijds (2010) lijsttrekker van GroenLinks in Amsterdam. De hoer acteren als ludieke verkiezingsstunt.
De PvdA beweerde in dezelfde strijd om de kiezers dat alle prostituees die na twee uur ’s nachts in ’s lands bekendste rosse buurt werken slachtoffers zijn van vrouwenhandel en dat de Wallen daarom vanaf dat tijdstip op slot moesten. ’Vertrutting!’, riep Van Pinxteren en ging als gebaar zelf even achter zo’n raam zitten, roepend: ’Seks, drugs en rock & roll horen erbij in Amsterdam.’
Uitgebuit
Nu Asschers tienjarenproject ’1012’ (de postcode van de wijk) om raamprostitutie uit te bannen faliekant is mislukt, begint het politieke spel opnieuw. PvdA-volgelingen van Asscher, opduikend in clubs als Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad en bureau Onderzoek Informatie en Statistiek (OIS), sturen bij de gemeente Amsterdam aan op het verbieden van raamprostitutie op de Wallen. En hoe reageerde GroenLinks-burgemeester Femke Halsema, partijgenoot van ’gelegenheidssekswerker’ Van Pinxteren? ’Het etaleren van kwetsbare vrouwen is niet acceptabel.’
Laurens Buijs, socioloog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, al jarenlang gespecialiseerd in de rosse buurt en verantwoordelijk voor het rapport Macht Op De Wallen, wordt er moedeloos van.
Tien jaar geleden wist Asscher het zeker: de overgrote meerderheid van de prostituees op de Wallen wordt uitgebuit door criminelen. Hij voegde er zelfs aan toe: ’Wie tegen mijn beleid is, is vóór vrouwenhandel’. Nu wordt gerept over ’mogelijk’ 255 slachtoffers in de raamprostitutie. Bewijzen voor die cijfers zijn in al die jaren echter niet geleverd.
„De cijfers waarmee wordt geschermd zijn politieke instrumenten, totaal niet wetenschappelijk onderbouwd en dat stuit mij tegen de borst”, zegt Buijs.
Hij gaat nog een stap verder: „De Wallen zijn een speelbal van politici en hoge ambtenaren, die het gebied zien als investeringsproject en daarbij de prostituees misbruiken. De heren en dames blijven roepen dat hun beleid gericht is op het verbeteren van het leven van de sekswerkers, maar de vrouwen bij hun plannen betrekken was te veel gevraagd.
Buijs waakt ervoor om de seksbranche op de Wallen te romantiseren. „Er zitten rotte appels tussen, sommige ondernemers in het gebied zijn bepaald geen lieverdjes, maar de meesten zijn te goeder trouw en welwillend. Ik snap dat de gemeente de branche kritisch bekijkt, want ieder slachtoffer van vrouwenhandel is er één te veel. Maar het spel dat nu op de Wallen wordt gespeeld, heeft niets met het beschermen van vrouwen te maken.”
De wetenschapper verbaast zich over de hypocrisie in de aanpak. „Ooit waren we in dit land trots op onze vrijheden. Vrouwen die er openlijk voor uit konden komen dat ze hun geld met seks verdienden, vooral linkse partijen schermden er mee. Nu roepen dezelfde partijen dat het vernederend is wanneer prostituees achter een raam zitten. Ze schurken daarmee aan tegen de broeders van de biblebelt, die ze vroeger verfoeiden. Fundamentalistische christenen noemen raamprostitutie zondig, socialisten vrouwenonderdrukking, maar hun standpunt is feitelijk hetzelfde. Zo on-Nederlands. Prostitutie is er en zal altijd blijven bestaan. De vraag is alleen: hoe ga je er mee om?”
Cor van Dijk, directeur van erotisch theater Casa Rosso op de Wallen en voorzitter van Ondernemersvereniging Oudezijds Achterburgwal (OVOA) heeft ook zijn buik vol van (wat hij noemt) de dubbele moraal van de linkse regenten.
„Ik herinner mij een poster van de PSP, de partij waaruit GroenLinks is voortgekomen. Een levensgrote foto van een naakte mevrouw in een weiland. ’Ontwapenend’ stond er onder. Een blote dame exploiteren om je reclameboodschap te versterken… En dan nu de moralist uithangen.” Toch blijft hij burgemeester Halsema vooralsnog het voordeel van de twijfel geven. „Ze heeft gezegd dat ze met het oog op haar Wallen-plan – dat in de lente moet verschijnen – ook met sekswerkers gaat praten. Dat is al heel wat. Daar zijn haar voorgangers van de PvdA nooit aan begonnen.”
Macht
Volgens Van Dijk zit het dna van die partij nog altijd tot diep in de gemeente. „Ze mogen de verkiezingen dramatisch hebben verloren, de macht van de sociaaldemocraten in de hoofdstad is er niet minder door geworden.”
Hij doelt vooral op de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB), die op 29 november een brief schreef aan Femke Halsema, waarin wordt aangedrongen op een compleet verbod op raamprostitutie, omdat ’een ongehoord groot aantal’ van de prostituees op de Wallen seksueel wordt uitgebuit. Van Dijk: „Ik wil niet bagatelliseren, want vrouwenhandel is een afschuwelijke misdaad die hard moet worden bestreden, maar ’een ongehoord groot aantal’… Uit onderzoek van officier van justitie Jolanda de Boer komen van 2005 tot en met 2016, een periode van twaalf jaar, 53 bewezen slachtoffers van vrouwenhandel in de complete Amsterdamse raamprostitutie aan het licht. De meesten van deze slachtoffers (49) zijn geteld tussen 2005 en 2012 en vier in de periode daarna. Dat zijn er vier te veel, maar het is niet een ongehoord groot aantal.”
Het verbaast Cor van Dijk niet dat de brief van de Vrienden (’Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig’) is ondertekend door Rogier Noyon (voorzitter) en Els Iping (bestuurslid). Els Iping was tussen 2006 en 2010 vanuit de PvdA wethouder van Stadsdeel Centrum en Rogier Noyon fractievoorzitter van de PvdA in Stadsdeel Centrum. „De tentakels van de PvdA blijven om zich heen grijpen.”
„Typisch een reactie van exploitanten”, zegt Els Iping. „Zij ontkennen alles. En die meneer van de Universiteit van Amsterdam vindt het sexy om het voor de seksbranche op te nemen. Die man neem ik niet serieus.” Ze blijft ervan overtuigd dat 40 tot 85 procent van de vrouwen op de Wallen wordt uitgebuit (ervan uitgaand dat veel misdrijven niet worden gemeld). „En 95 procent als je de armoedegevallen meetelt.” Maar ook Iping heeft niet de cijfers die haar percentages onderbouwen. „Hoe ik het zou vinden als er wordt gesteld dat ’90 procent van de Marokkaanse jongeren zorgt voor overlast’ met als argument dat veel gevallen van schelden en bedreigen niet bij de politie worden aangegeven? Dat is een heel ander verhaal.”
Als wethouder en als bestuurslid van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad heeft Els Iping de raamprostituees zelf nooit gesproken. „Namens de gemeente heb ik hen destijds uitgenodigd, maar ze kwamen niet. En als Binnenstad-vereniging bepalen we ons beleid op wat we horen van bewoners en hulpverleners.” Was tien jaar geleden voor haar en voor Lodewijk Asscher nog de vrouwenhandel de enige reden om de ramen te sluiten, nu is het vooral ook de overlast door opdringerige toeristen. „Zeer vernederend voor de vrouwen. Het is beter voor hen dat ze hun werk voortzetten achter de gesloten deuren van bordelen. Of ze dat zelf ook vinden? Daar gaan we wel van uit.”
Sociale controle
Proud, belangenvereniging van en voor sekswerkers, heeft die vraag wél aan de prostituees voorgelegd. Uitkomst: een grote meerderheid wil niet achter het raam weg. „Ze voelen zich er veilig, er is sociale controle en ze zijn gehecht aan de Wallen”, zegt Proud-coördinator Velvet December. „Het is toch absurd dat de vrouwen hun werkplek dreigen te verliezen, omdat toeristen zich misdragen?”
De partijen staan loodrecht tegenover elkaar. Waar de VVAB alle ramen wil sluiten, sturen de ondernemers van OVOA in hun (door Proud ondersteunde) plan Red Light District in 2028 aan op de terugkeer van raamprostituees in de stegen rond het Oudekerksplein.
Van Dijk: „Wantoestanden op de Wallen zouden vooral veroorzaakt worden door steeds meer toeristen. De gemeente schermt met 8 miljoen bezoekers, wij komen in onze telling tot 3,1 miljoen. Er zijn niet meer bezoekers bijgekomen, maar ze worden door het sluiten van de kamers in de stegen, nota bene de beste plek voor raamprostitutie, allemaal samengedrukt op de Oudezijds, Amsterdams eigen Strip.” Dat uit die drukte, vooral op vrijdag- en zaterdagavond, overlast en criminaliteit voortkomt, ontkent Van Dijk niet. „Daarom blijven wij aandringen op een betere handhaving. Politiebureau Warmoestraat werd bureau Beursstraat en dat werd weer bureau Nieuwezijds. Steeds verder weg van de Wallen. Typerend.”
Laurens Buijs: „De kloof tussen de gemeente en de oude bewoners is breder dan de grachten in de buurt. Op de Wallen lopen authentieke Mokumers, mensen van de straat met een grote bek en een klein hartje. Daar kunnen de keurige ambtenaren van de Stopera niet mee omgaan. Er zijn twee Wallen ontstaan. De oude, met de ramen, en de nieuwe, met de designpandjes en de hippe restaurantjes. De twee kampen moeten eindelijk met elkaar om de tafel gaan zitten. Het wordt tijd dat we weer gezamenlijk trots zijn op de Wallen.”